Gagauzlar kadim bir Türk boyu...
Tarihçiler onlara Gök-Oğuz diyor.
Yüzyıllar önce Altaylardan kopup Balkanlara yerleştiler..
Moldovada Gagauzya Özerk Cumhuriyetinde yaşıyorlar.
Nüfusları 160 bin dolayında. 35 bin Gagauz da Ukraynada yaşıyor.
Ekonomik sıkıntılar sebebiyle 30 bin kadar Gagauz Türkü ise Türkiye, Rusya ve başka ülkelerde çalışıyor. Gagauzya ekonomisini ayakta tutan en önemli faktör bu gurbetçiler... Gagauzyada tarım ve hayvancılığa dayalı bir ekonomik yapı mevcut...
Gagauz Türkleri, Hristiyan olmalarına rağmen dillerinden, kültürlerinden kopmamışlar...
Bulgaristan Türklerinin lehçesini hatırlatan Gagauz Türkçesiyle konuşuyorlar.
Gagauz Türkleri, dost canlısı medeni insanlar...
Yıllar önce Gagauz Devleti ve Meclisinin en üst düzey yöneticilerinin bana vermiş olduğu fahri vatandaşlık nişanesini hayatımın en anlamlı ödüllerinden biri olarak saklıyorum...
Ne zamandır gitmek istiyordum Gagauzyaya...
Nihayet bir fırsat bulup vardım bu Oğuzeline...
Gagauzya Özerk Cumhuriyeti Başkanı Mihael Foruzanın makam arabası, 1 saatlik yolculuğun ardından Kişinevden Gagauzyanın başkenti Komrata ulaştırdı bizi.
Komrat, 28 bin nüfuslu küçük bir yerleşim bölgesi.
Nüfusun yüzde 95i Gagauz Türkü...
Bizim Anadolu kasabalarını andıran sessiz sakin bir şehir...
Komratın merkezinde dev bir kilise gözümüze çarpıyor...
İlk uğrak yerimiz Gagauzya Radyo Televizyon binası...
Oldukça bakımsız, adeta virane bir yer...
imkansızlıklar içinde imkan oluşturmaya çalışan bir avuç insan Genel Müdür Jekova Ekaterina hanımın öncülüğünde Gagauz dilini ve kültürünü yaşatma adına gayret sarfediyor.
Televizyon binasını dolaşırken stüdyoda, Gagauz Türkçesiyle şarkı söyleyen genç kızlar dikkatimizi çekiyor. Gagauzlar, şarkı söylemeye Anadolunun bazı yerlerinde olduğu gibi, Türkü çalmak diyorlar.
Gençler bizim için de bir-iki türkü çalıyor, söylüyor...
ALTAYDAN CALTAYA...
Akşam üzeri Gagauzya Özerk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Mihael Foruzanla buluşuyoruz. Gagauzlar Ona Başkan diyor.
Başkan bize yardımcı olması için Çadır Dolayı Başbakanı Sergey Buzadjı, Belediye Başkanı George Marangoz, Kültür Bakanı Dimitri Kamburla tanıştırıyor...
İsimler bize farklı gelse de, sıcak bir Türk atmosferinde hissediyoruz kendimizi. Çünkü bu insanlar bizim soydaşlarımız, karındaşlarımız..
Ertesi gün Gagauz kentlerini dolaşıyoruz...
İlk durağımız Caltay köyü..
Ha Altay ha Caltay..
İkisi de Türk yurdu..
Gagauzların tanınmış halk sanatçısı Pötr Petkoviçin evine misafir oluyoruz.
Tipik bir Anadolu evi..
Rengarenk kilimler..
Duvarı süsleyen resimler..
Sıcak bir konukseverlik..
Peter Petkoviçün 74 yaşındaki annesi ve 68 yaşındaki teyzesi, güleç yüzleri, saşlarını kapatan başörtüleri, ayaklarındaki el dokuması yün çorapları ve en önemlisi de tatlı sohbetleriyle Anadolu kadınlarından farksız... Bizim için çok güzel Gagauz türküleri söylüyorlar.
1946 FELAKETİ!
Gagauz türkülerinin çoğunda hüzün var...
Çünkü bu garip millet çok eziyet çekmiş.
Çok acılar yaşamış..
Gagauz Türklerinin 1945-1946 yıllarında yaşadığı kıtlık ve açlık felaketi ise hala hafızalarda...
Yaşlı Gagauz nineler o korkunç günleri acı ve gözyaşıyla hatırlıyor.
Malum 1944te 2.Dünya Savaşı patlak verir.
Alman diktatörü Hitler ile Sovyet diktatörü Stalin dünyayı kana bularken, Türk soylu halklar da bu korkunç felaket yıllarından nasibini alır. Gagauzlar, ellerindeki avuçlarındaki herşeyi merkezi hükümete vermiştir. Daha doğrusu herşeyleri gaspedilmiştir. Tam da o yıllarda büyük bir kuraklık ve kıtlık başgösterir. 2 yıl süren bu dönemde Gagauz halkının yüzde 25i açlıktan ölür. Topluca mezarlara gömülürler. Pekçoğunun cesedi de aç köpeklere yem olur. Onlar Sovyet hükümetine herşeylerini vermişlerdir ama merkezi hükümet bu açlık ve yokluk döneminde yapayalnız bırakır Gagauzları...
Gözgöre göre ölür binlerce insan!...
O zor yıllarda Gagauzların bir kısmı da Ukraynaya sürülür.
35 bin kadar Gagauz Türkü hala Ukraynada yaşıyor.
Kırım Tatar Türkleri, Ahıska Türkleri, Azeri- Karapapak Türkleri, Karadeniz Türkleri gibi Gagauz Türkleri de Stalinin ebedi Türk düşmanlığından nasibini alır...
Beş elma şehrindeki Tarih ve Etnografya Müzesinin duvarlarındaki resimlerde savaş-sürgün-açlık ve ölüm yıllarının acı hatıralarından izler görüyoruz.
Ama onlar herşeye rağmen varlıklarını sürdürme çabası içindeler...
ALINTI: