REZERVİNİN YÜZDE YETMİŞİ TÜRKİYE'DE OLAN LÜLETAŞI VİYANA TAŞI OLARAK BİLİNİYOR
Dünyada 5 bin yıllık tarihi olduğu bilinen lületaşı, Avusturyalıların yaptığı pipolarla dünyanın her yerinde tanınmaya başladı. Anavatanından uzakta dünyaya açılan lületaşı, artık ana vatanından dünyaya yayılıyor.
Eskişehir Valiliği İl Özel İdaresi lületaşı ustalarına kredi desteği sağlama kararı aldı. Karar çerçevesinde ustalara 'mikro kredi' desteği sağlanıyor. İşletmelerin sermaye ve nakit para sıkıntısını bir ölçüde rahatlatmak amacıyla 50 lületaşı ustasına toplam 121 bin YTL kredi verildi.
Eskişehir'in alt kademe belediyeleri Tepebaşı Belediyesi ve Odunpazarı Belediyesi, mesleğin yok olma tehlikesine karşın çeşitli yerlerde kurslar açarak, gençlerin, uğraş isteyen bu sanatı öğrenmesi için çalışmalar başlattı. Açılan kurslar vasıtasıyla birçok genç lületaşı işlemeciliği öğreniyor. Yerin onlarca metre altından çıkan yumuşak ve nemli bir taş olan lületaşı yüzyıllardır insanlığı cezbediyor. Dünya'da 'Beyaz altın', 'Deniz köpüğü' (meerschaum), 'Viyana taşı' isimleriyle tanınan bu değerli taşın rezervinin yüzde yetmişi Türkiye'de bulunuyor.
Dünyada 5 bin yıllık tarihi olduğu bilinen lületaşı, Avusturyalıların yaptığı pipolarla dünyanın her yerinde tanınmaya başladı. Böylece lületaşı da gerçek şöhretini kazandı. Anavatanından uzakta dünyaya açılan lületaşı, artık ana vatanından dünyaya yayılıyor.
TÜRKİYE'DEKİ VARLIĞI YABANCILAR İŞLETTİ
Arkeolojik çalışmalar, lületaşının 5 bin yıldır bilindiğini ve kullanıldığını gösteriyor. Lületaşı, Türkiye'de 1830'da Avusturyalılar tarafından Eskişehir'in Sepetçi ve Margı köylerinde bulundu. Yüzyıla yakın bir süre boyunca Avusturyalılar tarafından Hammade olarak ihraç edildi. Avusturya'da işlendi. 1960 yılında Hammade olarak ihracının yasaklanmasına kadar Avusturyalılar tarafından dünyaya pazarlanan lületaşı 'Viyana taşı' olarak tanındı. Türk sanatkarlarının lületaşı işlemeciliğine ilgisi ise 1920'li yıllarda başladı. Ali Osman Denizköpüğü tarafından başlatılan ve kısa sürede gelişen lületaşı işlemeciliği Eskişehir için önemli bir kazanç kaynağı haline geldi. Ancak bu tarihte lületaşı hala hammade olarak ihraç edilebildiği için 'tekel' güç Avusturya'da bulunuyordu. Hammade olarak yurt dışına çıkışının yasaklanması üzerine güç gerçek sahibinin eline geçti.
Yetenek, tecrübe ve sabırlı bir çalışma gerektiren, zor, fakat zevkli bir el işçiliği olan lületaşı işlemeciliğinde ustalar özel olarak biçimlendirilmiş bıçaklarla lületaşı üzerinde her türlü işlemeyi yapabiliyor. Bu şekilde binlerce figür ve desen meydana getiriliyor. Eskişehir'de özellikle yurt dışından sipariş alan sanatkarlar sıradan pipo işlemeciliğinin dışına çıktı. Sanatkarlar, NBA sporcularının figürlerini, kuru kafalar, çeşitli figürleri üretiyor. Başta
ABD olmak üzere birçok AB ülkesine ihracat yapan lületaşı sanatkarları son derece kötü durumda olan iç pazara alternatif olarak yurt dışına açılmaya çalışıyor.
Türkiye'de 1960'ta maden ocaklarında 10 bin kişi, lületaşı işlemeciliğinde 300 usta çalışırken şimdi madenlerde 400 kişi, işlemecilikte ise 50 usta çalışıyor. Türk ekonomisine 1.5 milyon doların üstünde bir katkı sağlayan taşın Türkiye'deki rezervinin tamamına yakını Eskişehir yöresinde bulunuyor. Yörede bulunan lületaşı rezervi 2 milyon 572 bin 850 ton olarak tespit edildi. Türkiye dışında üretimin yapıldığı yerler ise Yunanistan, Avusturya, İspanya, Rusya, Fransa, Fas, Madagaskar ve Kenya olarak biliniyor. Ancak buralarda kaynaklar oldukça kısıtlı ve taş kalitesi de düşük. Türkiye'de lületaşı işletmeciliğine gereken önem verilmesi durununda yöre halkı ve Türkiye için büyük bir gelir kaynağı oluşturulmuş olacak.
LÜLETAŞI USTALARINA KREDİ DESTEĞİ
Halen ilkel şartlarda, zorluklarla çıkarılan taşın pahalı olması ve vergilerin yüksek olmasından yakınan ustalar lületaşına gereken değerin verilmesini istemesi üzerine Eskişehir Valiliği İl Özel İdaresi lületaşı ustalarına kredi desteği sağlama kararı aldı. Karar çerçevesinde ustalara 'mikro kredi' desteği sağlanıyor. İşletmelerin sermaye ve nakit para sıkıntısını bir ölçüde rahatlatmak amacıyla 50 lületaşı ustasına toplam 121 bin YTL kredi verildi. Eskişehir'in alt kademe belediyeleri Tepebaşı Belediyesi ve Odunpazarı Belediyesi de mesleğin yok olma tehlikesine karşın çeşitli yerlerde kurslar açarak, gençlerin, uğraş isteyen bu sanatı öğrenmesi için çalışmalar başlattı. Açılan kurslar vasıtasıyla birçok genç lületaşı işlemeciliği öğreniyor. Lületaşı ustalarını, kıt imkanlar olduğu kadar alçıdan imal edilen sahte lületaşları da olumsuz etkiliyor. 20 yıllık lületaşı ustası Fehmi Yavuz, yaşadığı olumsuzlukları ''Biz bir pipoluk taşı 25 YTL'ye alırken, onlar bir çuval alçıyı 5 YTL'ye alıyor. Biz belki bir hafta bir pipo üzerinde uğraşırken onlar bir günde 500 tane pipo üretebiliyor. Bu durumdan kaynaklanan rekabet eşitsizliği var" dedi.
