Köpekler özellikle hayvansal proteinleri ve yağları oldukça iyi sindirir. Nişasta ısıtıldığı zaman sindirilebilirliği artmaktadır. Laktoz, yavru köpekler hariç köpekler tarafından sınırlı miktarda sindirilmektedir. Yetişkinlerde laktaz enzimi bulunmamaktadır. Diyette fazla miktarlarda çiğ nişasta ve laktoz bulunması diyareye neden olabilir. Glikoz ve dekstrinler nispeten kolay sindirilirler. Seluloz köpekler tarafından sindirilmez, fakat peristaltizim ve dışkının kıvamı için mamada düşük düzeylerde de (KM’de %5) olsa bulunmalıdır. Obesite olgularında daha yüksek düzeyde selüloz tavsiye edilebilir.
Normal şartlarda köpeklerin su ihtiyacı diyet kuru maddesinin yaklaşık 2,5-3 katıdır.Bir köpeğin canlı ağırlığının (CA) %2’si kadar kuru madde tükettiği farz edilirse günde yaklaşık 50 ml/kg CA su gereklidir. Yani 20 kg’lık bir köpeğin günlük olarak 1 litre suya ihtiyacı vardır. Konserve mama tüketildiğinde ihtiyaç azalır.Ağır çalışma, laktasyon, sıcak hava ve tuzlu gıdalar ise su ihtiyacını artırır. Sıcak havalarda ve laktasyon döneminde kuru madde tüketiminin 4 katı su verilmelidir.
Beslemede Kullanılan Yiyecekler
Yetişkin bir ev köpeğin beslenmesinde;
Et ve et ürünleri,
Pişirilmiş sebzeler,
Nişastalı yiyecekler (ekmek, bisküvi, pişmiş patates, pirinç, makarna) dengeli karıştırılarak kullanılabilir.
Böyle bir mamaya 450 gr kuru madde için 10 gram kemik unu ilave edilmelidir. Mamaların çok sulu ve bulamaç kıvamında olmaması gerekir. Böyle mamaların hazmı güçtür ve hayvan kusabilir. Mamaların lapa görünümün ve kıvamında olması gerekir.
Et, sakatat ve balık yararlı ve kaliteli protein kaynaklarıdır. Ancak Ca yönünden eksiktir.Yeterli oranda B vit. içermezler.Karaciğer ve böbrek hariç A D ve E vitaminleri bakımından fakirdirler. Bu nedenle ayda bir veya iki kez karaciğer verilmesi ile A ve D vitamin eksiği giderilmiş olur. Sığır, koyun, domuz, kuzu, tavuk ve tavşan etleri köpek beslemede sıklıkla kullanılır. Etlerin eniklere kıyma şeklinde, büyüklere kuşbaşı şeklinde çiğ olarak, balığın kılçıksız ve pişmiş olarak verilmesi uygun olur.
Süt, peynir ve yumurta mükemmel protein kaynaklarıdır. Süt (yağsız) çiğ olarak veya süt tozu şeklinde verilir. Yumurta çalışan köpekler için uygundur ancak aşırı verilmesi karaciğer problerine yol açabilir.Taze kemikler ve kemik unu başlıca Ca ve P kaynaklarıdır.
Kemik verilecekse çiğ verilmelidir. Bu şekilde gelişebilecek konstupasyon olayları önlenmiş olunur.
Tahıllar, sebzeler ve maya, suda eriyen vitaminler bakımından zengindir. Sebzeler pişirilerek püre halinde ve etle karıştırılarak verilebilir. Pirinç suyu iyi bir barsak düzenleyicisidir. Pratikte 1/4 prinç + 1/2 az kemikli et +1/4 doğranmış sebze ile kolay sindirilebilir bir mama hazırlanabilir.
Taze havuç, yeşil fasulye, pırasa, marul pişirilerek veya çiğ halde verilebilir. Muz, armut, portakal, ve elma köpeklerin severek tükettiği meyvelerdir.
Ticari Hazır mamalar
Otuz yılı aşkın bir süredir, ticari köpek ve kedi yemleri büyük bir aşama kaydederek dünyada önemli bir endüstri kolu haline gelmiştir. Köpek ve kedilerin besin maddeleri ve enerji gereksinmelerinin çeşitli faktörlere göre önemli değişiklikler göstermesi buna karşın gıdaların içeriklerin ise çok farklı olması bu hayvanların dengeli beslenmelerini oldukça güçleştirmektedir.Veteriner kliniklere gelen hastalıkların önemli bir kısmının beslenme hatalarından kaynaklanması bu durum kanıtlanmaktadır. Çoğu hayvan sahibinin de beslenme konusunda yeterli bilgiye sahip olmadığı göz önünde bulundurulursa dengeli beslenmeye yardımcı olacak gıdaların tercih edileceği ortaya çıkmaktadır. Ticari yemler kullanım amaçlarına göre çeşitli şekillerde üretilmektedir. Ticari köpek ve kedi yemleri su kapsamı ve hazırlanış şekline göre sınıflandırılmaktadır.
1. Sulu (konserve) köpek mamaları:
Konserve mamalar çeşitli etler , et yan ürünleri, balık ve tahıllar ile firmaya özgü lezzet, aroma ve kıvamı sağlayıcı maddelerden hazırlanır. Köpekler tarafından iştahla yenilmeleri,uzun süre güvenle saklanabilmeleri tercih sebebi olmaktadır. Tahıl ve tahıl ürünlerin kapsamı azaldıkça hayvanlar tarafından daha çok tercih edilirler. Su kapsamı %70-80’dir ve komple mama olarak üretilmektedir. Ancak, büyüme, laktasyon gibi değişik fizyolojik durumlar ile, nekahat dönemi, şişmanlık ve nefritis gibi klinik durumlara yönelik olarak hazırlanmış özel konserve mamalar da mevcuttur.
2. Yarı sulu Köpek mamaları:
Yarı yaş mamalar %20-40 oranlarda su kapsarlar. Genellikle göze hitap edecek şekilde biftek vs gibi insan yiyeceklerine benzetilirler. Bu mamalara şeker, prezervatif ve nem çekiciler ilave edilerek bakteri veya küf gelişimine karşı önlem alınır. Sindirebilirlikleri kuru mamalardan daha yüksektir. Yarı yaş mamaların lezzetli olmaları, sindirebilirliklerinin yüksek olması ve yedirilmelerinin kolaylığı gibi avantajları vardır. Buna karşın pahalı olmaları ve yüksek şeker kapsamaları nedeniyle diş bozukluklarına sebebiyet vermeleri gibi dezavantajları vardır. Bu tip mamalar genelde plastik torbalarda kıyma veya sosisler halinde bulunmaktadır.
3. Kuru köpek mamaları
Kuru mamaların su kapsamları düşüktür ve genellikle %10- 12 arasındadır. Başlıca hammaddelerini mısır, yulaf, arpa ve buğday gibi tahıllar, tahıl yan ürünleri, soya veya soya ürünleri, et unu, et-kemik unu, diğer et ve tavuk mezbahası yan ürünleri gibi hayvansal kökenli maddeler, süt tozu, peynir altı suyu tozu gibi süt ürünleri, katı ve sıvı yağlar, mineral ve vitamin katkıları ile firmalara özgü lezzet ve aromatik unsurlar oluşturur. Genellikle lezzetli olmalarını sağlamak amacıyla peletlenmiş ya da ektruderden geçirilmiş ürünlerin üzerine yağ kaplama işlemi uygulanır. Kuru mamalar kırıntı, palet, bisküvi kırıkları, bisküvi ya da ezme şeklinde biçimlendirilebilirler. Kuru mamaların özellikle iri cüsseli köpeklerin beslenmesinde ekonomik yönü konserve mamalarına göre oldukça uygundur. Ambalajı açıldıktan sonra uzun bir süre bozulmadan saklanabilmesi ve iş kolaylığı da kuru mamaların avantajıdır. Ayrıca kuru mamalarla beslenen hayvanların diş ve diş eti hastalıkları daha az görülmektedir. Ancak küçük cüsseli köpek ırkları kuru mamaları konserve ve yarı yaş mamalara göre daha az severek yerler. Bu olumsuzluğu gidermek için kuru mamalara tatlandırıcıların ilave edilmesi, yağda pişirme, üzerine biraz yağ veya et suyunun serpiştirilmesiyle giderilebilir. Pratikte un halindeki kuru mamalar kullanmadan hemen önce süt, et suyu veya su ile sulandırılmaktadır.