Kıbrıs Türk Toplumunda Piknik Kültürü

DELİKURT

Dost Üyeler
Katılım
12 Haz 2008
Mesajlar
1,103
Tepkime puanı
0
Puanları
0
Konum
Turan
Kıbrıs Türk Toplumunda Piknik Kültürü

Sahraya Gitmek (Piknik)

Kıbrıs'ta eskiden beri süre gelen bir alışkanlık vardır. Kıbrıs'ın geneline yaygın olan bu davranış, boş zamanlarda, tatilde ailece evden uzağa, deniz kenarına, ormana veya pınar yanına gitmek, yemeği orada yemektir. 1950’li yıllara kadar olan dönemde yemekler, börekler, tatlılar evde yapılır hazırlıklı gidilirdi. Orada yakılan ateş, götürülen yemekleri ısıtmak içindi. Ve bu yakılan kömürlerin arasına götürülen yemekler ısıtıldıktan sonra patates veya soğan konur kebap yapılırdı. Buna "sahraya gitmek" denirdi. Nisan ayından Ağustos’a kadar dört veya beş defa olurdu. Bu bir bakıma tabiatla bütünleşme idi. Çünkü anne babalar, ateşle oynama dışında çocuklarına özgürlük tanıyorlardı o gün. Koşmak, bağırmak, dövüşmek, ağaçlara tırmanmak, ova çiçeği toplamak vs. Anneler, neneler de çeşitli yaban bitkileri toplar, pişirmek üzere eve getirirlerdi. Fostes, gazayağı (mangallo). Maraha, yabani prasa, adraşiya (bir nevi dikenin tazesi) yabani enginar bu bitkilerin başlıcaları idi. Serçe otu ve ağrelli her bölgede yoktu. Bulunduğu bölgelerde, onlar da toplanırdı. Bugün bu bitkilerin bir kısmı tükenmiştir.
Babalar, bu toplama işine katılmaz, götürdükleri şarap veya zivaniyayı içmeye, belki de kendilerince önemli konulan tartışmaya devam ederlerdi.
Akşam olmadan herkes evine dönmüş olurdu. Çünkü evde yapılacak pek çok iş vardı. En azından ahırlara konacak hayvanlar, kümesleri kapanacak tavukları vardı.
Şiş kebabını, Pazar günleri avlularında yaparlardı. O zamanlarda fırın kebaplarını da her ekmek yoğrulup yakıldığında yaparlardı.
Eoka, hareketinin bağladığı 1955’ten sonra ise ortadan tamamen kalktı. 1963'ten sonra sıkıntı ve bunalım insanları değişik davranışlara yöneltti. Ovaya çıkamayan insanlar her hafta sonu dam altından uzak, avluda mangal yakmaya başladı. Yakın olduğu ve her türlü imkânı bulduğu için, can emniyeti olduğu için avluda mangal yakmak insanlara cazip geldi ve de 3–4 yılda yaygınlaştı.
1974 sonrasında can emniyeti olduğu, ayrıca, herkes bir araç sahibi olduğu için ve de gelişen ekonomik yapı imkan verdiği için Kuzey Kıbrıs Türk Halkı eski alışkanlığını en üst düzeye ulaştırdı. En uzak yerlere kadar gidip dönmek imkanı bulduğu için hafta sonları insanlar evlerinde duramaz oldu. Kısacası dünkü "sahraya gitme alışkanlığı" "piknik'e" dönüştü. Yalnız dönüşmekle kalmadı. Çağdaş bir boyut kazandı.
1974 sonrasında gelişen piknik alışkanlığı kültürünü şöyle özetleyebiliriz.
Su, meşruhat ve içkileri soğuk olarak koruyabilmek için "piknik buzlukları" yapıldı, kullanılıyor.
Eskiden yere serilen geniş kilimlerin üstünde yemek yeniyordu. Şimdi portatif masa ve sandalyeler yapıldı. Kişi, açık havada bir mutfak kurabiliyor hemen. Yemeğini de masada yiyebiliyor.
Mangal, normalde yerden 30 cm kadar yüksek iken, açılıp kapanan, ayaklı, eğilmeyi bile gerektirmeyen mangallar yapıldı. Kömürler artık okka ile değil, paketlenmiş şekilde satılır oldu. Kömürleri tutuşturmak üzere yanıcı maddeler piyasaya sürüldü. Kasaplar, şiş kebaplık dediğimiz eti hemen istediğimiz şekilde hazır ediyorlar.
Ve tüm bu kolaylıklar dolayısıyla her Cumartesi-Pazar KKTC halkı yollara dökülüyor. Belediyeler veya işletmeciler deniz kenarlarını parsellemiş durumdadırlar. İnsanların bu duygularını iyi tanıdıkları için onlara cevap verecek yerler, piknik alanları, piknik pazarları oluşturdular. Yüksek bedel ödemek zorunda oldukları halde, insanlar, egolarını tatmin için çekinmeden bu yerleri dolduruyorlar.
Piknik olayı bu kadarla da kalmadı.
1990 yılından bu yana, önce Girne Boğazında, sonra da Mağusa Boğazında (anayol kenarlarında) "gece pikniği” olayına dönüştü. Kalabalıklar dağılınca, yani güneş batınımdan sonra gece lambaları ile aydınlık sağlayıp piknik yapanlar vardır. Tabii gecenin tenhalığı, içkinin verdiği kendini bilmezlik bazı sorunları da beraberinde getirmiştir.
Bunlar, çevre kirliliği, yangın (dikkatsizlikten) ve cinayetlerdir. Bunun yanında sarhoşluğun ve ilerleyen gecenin sebep olduğu trafik kazalarını da unutmamak gerekir.
Kısacası doğayla bütünleşme olayı, zamanın ve imkânların katkısı ile sıkıntılardan kurtulma, huzura kavuşma yerine, egoyu tatmin ve çevreye zarar verme boyutuna dönüşmüştür. Bu piknik olayının başlıca yiyecekleri nelerdir?
Tabii gene eskisi gibi evde yapılan yemekler, börekler, meyveler ve tatlılar... Ama esasta şiş kebabı, şeftali kebabı, ızgara, tavuk şiştir.
Son yıllarda hellim kebabı da yaygınlık göstermeğe başlamıştır. "Hellim kebabı" hellimin kömürde hafif kızartılması olayıdır.
Şiş Kebabı:
Adı ile Türk yemeği olduğu belli olan müstesna yemeklerdendir. Rumca ve İngilizce ye ayni isimle geçmiştir. Kuşbaşı kesilmiş ve bir et, bir yağ gelecek şekilde şiş üzerine dizilip odun kömürü üzerinde kızartılarak yapılır. Kıyılmış maydanoz, soğan ve domates karışımı salata ile yenir. Kıbrıs'ın her lokantasında bulunur. Ama en göz alıcısı, seyyar satıcılar tarafından" arabacıklarda" yapılıp pideler içerisinde sunulanıdır. Tek kelime ile Türk yemeklerinin en nefisi ve bilinenidir.
Şeftali Kebabı:
Kıbrıs'ın dünyaca ün yapmış ızgara tipi yemeklerinden biri de şeftali kebabıdır. Yapılışı şöyledir: Bir okka dana kıyması alınır. Bir baş soğan ve bir bağ maydanoz ince ince kıyılıp kıymaya konur. Bir kahve fincanı karayağ ilave edilir. İstenen miktarda tuz ve dövülmüş kimyon ilave edilerek iyice yoğrulur.
Öte taraftan terb adı da verilen ince içyağı alınır. Masanın üstüne yayılır. Belli büyüklükte parçalar konup terble dolma biçiminde sarılır. Sarma işlemi bittikten sonra yaklaşık iki saat bekletilir. Sonra ya ızgaralığa yahut da çift şişe geçirilerek mangal kömürün de pişirilir.
Şeftali kebabı, domates-maydanoz-soğan karışımından oluşan salata ilavesi ile ve sıcak pide içinde yenir. Nefis bir kokusu ve tadı vardır.
Izgara:
Kömür üzerinde, mangalda pişirilen bir et yemeği de ızgaradır. Izgara kesilen hayvanın böbrek yatağından enine kesilerek elde edilir. Parçalar az şiddetle dövülür. Üzerine kekik ve tuz eklenir. Ya da çift şişe geçirilerek mangala konur. İyice pisince şiş kebabı salatası ile yenir. Tüm Kıbrıs'ta yaygındır.
Tavuk Şiş:
1974’ten sonra yaygınlaşan bir ı/gara türü de tavuk şiş’tir. Yapılışı şöyledir;
İrice bir tavuk alınır. Derisi soyulup atılır. Kemikleri de ayrılır. Geriye kalan et
kuşbaşı olarak kesilir. Şişe geçirilip kömür ateşinde pişirilir. Pembe renge ulaşınca yeterince pişmiş sayılır.

Bazı kişiler deriden ve kemiklerden ayırmayı bir gün önceden yapar ve bu etleri saf sütün içine koyarlar. Yirmi dört saat içinde tavuk eti sütü emer. Böylece terbiye edilen tavuk eti pişince hoş kokulu ve gevrek olur.
Bazıları süt yerine tavuk etini rendelenmiş soğan suyuna yatırırlar. O da gevrek olur.
Oğuz M. YORGANCIOĞLU "Kıbrıs Türk Folkloru" (2000) Kitabı