Toplumlararası Görüşmeler
Sürgündeki Rauf Denktaş'ın 13 Nisan 1968'de adaya gelmesi ve Geçitkale saldırılarından sonra varılan anlaşma gereği, Haziran 1968'de toplumlararası görüşmeler başladı. Önceleri üçlü, sonra beşli olarak devam eden görüşmelere Denktaş ve Klerides'in yanı sıra, Türkiye adına Prof. Dr. Orhan Aldıkaçtı, Yunanistan adına Mihail Dekleris ve BM Genel Sekreterinin Kıbrıs Özel Temsilcisi katılmıştır. Görüşmelerde "Türk halkına otonomi verilmesi" konusu ele alınmıştır.
Türk heyetinin danışmanı olan Prof. Dr. Orhan Aldıkaçtı, bu görüşmelerle ilgili olarak şu değerlendirmeleri yapmıştır:
"İkili görüşmelerde Makarios ve yönetiminin tutumu incelenecek olursa, hayal ve hırsların esiri olmaya devam ettikleri için gerçeği bir türlü kavrayamadıkları görülür. Türkler 1963'de reddettikleri, amacı adada Rum egemenliğinde saf, basit devlet kurmayı öngören anayasa değişikliklerini çok daha kuvvetlendirip, örnek bir yönetim kurduktan sonra kabul edeceklerdi.
Buna göre Rum tarafı veto hakkının kaldırılması, seçim kanunu, vergi kanunu konularında Türklere tanınmış olan özel oylama hakkından vazgeçilmesi, kararların Meclis'in salt çoğunluğu tarafından alınması, Cemaat Meclislerinin lağvı, polis ve jandarmanın birleştirilmesi, ayrı Rum ve Türk mahkemelerinin kaldırılması, devlet memuriyetlerindeki Türk oranının %20'ye düşürülmesi konularında ısrar ediyordu."
Aldıkaçtı, görüşmelerin sonraki aşamaları hakkındaki gözlemleri de şöyledir:
"Görüşmeler ilerledikçe Rum cemaatinin basit devlet kavramına sıkı sıkıya sarıldığı görüldü. Çünkü basit devlet, en elverişli devlet tipi idi. Makarios, Türk Cemaatinin istediği özerk idareyi 'devlet içinde devlet istemeyiz' sloganları ile reddediyordu. Federal sistemin ismini dahi ağzına almak istemiyordu. "Federal Sistem, Taksim" demekti. Halbuki Makarios, Taksime karşı idi. Makarios bir yandan Enosis çığırtkanlığı yaparken, diğer taraftan da büyükelçilere, ve kendisi ile görüşen yabancılara Enosis'e karşı olduğunu söylüyordu. Görüşmelerin ilk günlerinde durumu açıklığa kavuşturmak için Anayasaya bir başlangıç konmasını ve Rum-Türk Cemaatleri'nin Enosis ve Taksime karşı olup bir arada insan haysiyetine uygun bir düzen içinde yaşamaya kararlı olduklarının açıklanmasını teklif ettik. Güvenlik Konseyi'nde de daimi delegemiz Sn. Olcay'ın açıkladığı bu teklife Yunanistan cevap bile vermedi".
İlk toplumlararası görüşmelere katılanlar arasında bulunan Klerides, yıllar sonra kaleme aldığı "İfadem" adlı kitabında; anlaşmaya çok yaklaşılmasına karşın, Makarios'un "Enosis'i yasaklayan bir anlaşmaya bir kez daha imza atmam" diyerek, son anlaşmanın imzalanmasını her defasında engellediğini açıklamıştır.
Görüşmelerde Rum tarafının gerçek niyetlerinin daha açık olarak görülmesinden sonra, Geçici Türk Yönetimini kalıcılaştırma adımları atılmıştır.
İlk adım olarak, 5 Temmuz 1970'de seçimler yapılmış ve Temsilciler Meclisi üye sayısı denk alınarak 15 üye, Cemaat Meclisi üye sayısı denk alınarak da 15 üye seçilmiştir. Dr. Küçük Başkan, Denktaş Başkan yardımcısı olurken, 8 kişilik bir yürütme kurulu belirlenmiştir.
Böylece Kıbrıs Türkleri, yönetim aşamasından Devlet olma aşamasına bir adım daha yaklaşırken, günlük sorunlarını çözecek ve kendini dış dünyada temsil edecek organlarını da oluşturmuş oluyordu.
1970 seçimlerinin ardından, 18 Şubat 1973'de Rauf Denktaş'ın Cumhurbaşkanı Muavini olmasından sonra, 9 kişilik yeni Yürütme Kurulu oluşturulmuş ve Cemaat Meclisi Başkanlığına da İsmail Bozkurt getirilmiştir.